ساختار پایان نامه ارشد | ساختار پایان نامه دکتری
پایان نامه یا رساله یکی از انواع طولانی نگارش آکادمیک مبتنی بر تحقیقات اصلی است که به عنوان بخشی از مدارک دکترا و ارشد ارائه می شود. پایان نامه احتمالاً طولانی ترین نوع نوشتاری است که تا به حال انجام داده اید، و عدم آشنایی با ساختار آن می تواند موجب ترس و نگرانی شما شود. این مقاله به شناسایی و نحوه نگارش عناصر موجود در ساختار پایان نامه می پردازد.
فهرست مطالب
- تصمیم گیری در مورد ساختار پایان نامه
- صفحه عنوان
- تقدیر و تشکر
- چکیده
- فهرست مطالب
- فهرست تصاویر و جداول
- فهرست علائم و اختصارات
- واژه نامه
- مقدمه
- مرور ادبیات / چارچوب نظری
- روش شناسی
- نتایج
- بحث
- نتیجه گیری
- لیست مرجع
- ضمائم
- ویرایش و تصحیح متن
تصمیم گیری در مورد ساختار پایان نامه
ساختار همه پایان نامه ها یکسان نیست – در واقع ساختار تحقیق بستگی به موقعیت، رشته، موضوع و رویکرد شما دارد.
به عنوان مثال، در حوزه علوم انسانی، پایان نامه بیشتر شبیه به یک مقاله طولانی است که با فصل هایی که حول موضوعات مختلف یا مطالعات موردی سازمان یافته اند، استدلالی کلی برای پشتیبانی از ایده مرکزی ایجاد می کند.
اما اگر تحقیقی تجربی در حوزه علوم یا علوم اجتماعی انجام شود، پایان نامه باید شامل همه عناصر زیر باشد. در بسیاری از موارد، هر بخش فصلی جداگانه خواهد بود، اما بعضی اوقات ممکن است فصل ها با هم ترکیب شوند. به عنوان مثال، در انواع خاصی از علوم اجتماعی کیفی، نتایج و بحث به جای دو فصل جدا، با هم ترکیب می شوند.
همچنین ترتیب بخش ها می تواند بین رشته ها و کشورها متفاوت باشد. به عنوان مثال، برخی دانشگاه ها توصیه می کنند که نتیجه گیری قبل از بحث باشد.
در صورت تردید در ساختار پایان نامه یا رساله خود، دستورالعمل های دانشکده خود را بررسی کرده و با استاد راهنمای خود مشورت کنید.
صفحه عنوان
صفحه اول سند شامل: عنوان پایان نامه، نام نویسنده، دانشکده، مؤسسه، مقطع تحصیلی و زمان تحویل پایان نامه است. بعضی مواقع این صفحه شامل شماره دانشجویی، نام استاد راهنما و آرم دانشگاه نیز می شود. بسیاری از برنامه ها برای قالب بندی صفحه عنوان پایان نامه، داری الزاماتی جدی هستند.
تقدیر و تشکر
معمولاً این بخش از پایان نامه اختیاری است و فرصتی را برای شما فراهم می کند تا از همه کسانی که در نوشتن پایان نامه به شما کمک کردند تشکر کنید. این تشکر می تواند از استاد راهنما، شرکت کنندگان در تحقیق و دوستان یا خانواده حامی شما باشد.
چکیده
چکیده خلاصه ای کوتاه از پایان نامه شماست، که معمولاً حدود ۱۵۰ تا ۳۰۰ کلمه است. این بخش در انتها، پس از تکمیل بقیه بخش های پایان نامه نوشته می شود. در چکیده، باید:
- موضوع اصلی و اهداف تحقیق خود را بیان کنید.
- روش های استفاده شده را شرح دهید.
- نتایج اصلی را خلاصه کنید.
- نتیجه گیری خود را بیان کنید.
فهرست مطالب
در فهرست مطالب، تمام فصل ها، تیتر ها و شماره صفحه آنها نوشته می شود. صفحه ی محتوای پایان نامه، مروری کلی از ساختار پایان نامه را در اختیار خواننده می گذارد و به جستجو راحت در سند کمک می کند.
تمام قسمت های پایان نامه از جمله ضمائم باید در فهرست مطالب موجود باشد. اگر از سبک های تیتربندی استفاده می کنید می توانید فهرست مطالب را به صورت خودکار در ورد (Word) ایجاد کنید.
فهرست تصاویر و جداول
اگر در پایان نامه خود از جدول ها و تصاویر زیادی استفاده کرده اید، باید آنها را با جزئیات در لیستی شماره گذاری شده قرار دهید. شما می توانید با استفاده از ویژگی Insert Caption در Word به طور خودکار این لیست را ایجاد کنید.
فهرست علائم و اختصارات
در صورت استفاده زیاد از اختصارات در پایان نامه، می توانید آنها را در لیست الفبایی اختصارات قرار دهید تا خواننده بتواند به راحتی معانی آنها را جستجو کند.
واژه نامه
اگز از اصطلاحات تخصصی زیادی استفاده کرده اید که برای خواننده ناآشنا هستند، ایجاد واژه نامه ای برای این اصطلاحات می تواند ایده خوبی باشد. می توانید اصطلاحات را به صورت الفبایی لیست کرده و هر اصطلاح را با یک توصیف یا تعریف مختصر توضیح دهید.
مقدمه
در مقدمه، موضوع، هدف و ارتباط پایان نامه خود را تنظیم کرده و مباحث موردانتظار در بقیه بخش های پایان نامه را برای خواننده مشخص می کنید. مقدمه باید:
- موضوع تحقیق را تعیین کرده و اطلاعات پیش زمینه لازم را به منظور هویت بخشیدن به کار ارائه دهد.
- تمرکز را محدود کرده و دامنه تحقیق را تعریف کند.
- درباره وضعیت تحقیقات موجود در مورد موضوع بحث کرده، و نشانگر ارتباط کار شما با یک بحث یا مسئله گسترده تر باشد.
- به طور واضح سؤالات و اهداف تحقیق را بیان کند.
- مروری کلی از ساختار پایان نامه را ارائه دهد.
همه چیز در مقدمه باید واضح، جذاب و مرتبط با تحقیق باشد. در پایان، خواننده باید چیستی، چرایی و چگونگی تحقیق را درک کند.
مرور ادبیات / چارچوب نظری
به منظور داشتن درک کاملی از تحقیقات آکادمیک موجود درباره موضوع تحقیق، شما باید قبل از شروع تحقیق، مرور ادبیات را انجام دهید. یعنی:
- جمع آوری منابع (به عنوان مثال کتاب ها و مقالات ژورنال) و انتخاب مرتبط ترین آنها
- ارزیابی و تحلیل انتقادی هر منبع
- ترسیم ارتباطات بین آنها (به عنوان مثال، موضوعات، الگوها، تضاد ها، خلأها) برای رسیدن به یک نکته کلی
در فصل یا بخش مرور ادبیات پایان نامه، نه تنها مطالعات موجود را خلاصه کرده، بلکه باید ساختار و استدلالی منسجم را توسعه دهید که به مبنایی روشن یا توجیهی برای تحقیق منجر می شود. برای مثال، مرور ادبیات ممکن است با هدف نشان دادن چگونگی تحقیق انجام شود:
- به خلأی در ادبیات بپردازد
- رویکرد نظری یا روش شناختی جدیدی راجع به موضوع ارائه دهد
- راه حلی برای مسئله ای حل نشده پیشنهاد کند
- یک بحث نظری را پیش ببرد
- دانش موجود را بر پایه داده های جدید ایجاد و تقویت کند
روش شناسی
فصل یا بخش روش شناسی، نحوه انجام تحقیق را توضیح داده و به خواننده اجازه ارزیابی اعتبار تحقیق را می دهد. این بخش شامل:
- رویکرد کلی و نوع تحقیق (به عنوان مثال کیفی، کمی، تجربی، قوم نگاری)
- روش های جمع آوری داده (مثلاً مصاحبه، نظرسنجی، بایگانی)
- جزئیات مکان، زمان، و افرادی که تحقیق بر روی آن ها انجام شده
- روش های تجزیه و تحلیل داده (برای مثال تجزیه و تحلیل آماری، تحلیل گفتمان)
- ابزار و مواد مورد استفاده (به عنوان مثال برنامه های رایانه، تجهیزات آزمایشگاهی)
- بحث در مورد موانعی که در انجام تحقیق با آنها روبرو شدید و چگونگی غلبه بر آنها
- ارائه ارزیابی یا توجیه روش ها
در بخش روش شناسی، هدف شما گزارش دقیق آنچه که انجام داده اید و همچنین متقاعد کردن خواننده مبنی بر این که روش به کار برده شده بهترین روش برای پاسخگویی به سوالات یا اهداف تحقیق شما بوده است.
نتایج
در مرحله بعد، نتایج تحقیقات گزارش می شود. این بخش را می توان پیرامون سوالات فرعی، فرضیه ها یا موضوعات ایجاد کرد. شما، تنها باید نتایج مربوط به اهداف و سوالات تحقیق خود را گزارش دهید. در برخی رشته ها، بخش نتایج از بخش بحث جدا می شود و در برخی دیگر این دو بخش با هم ترکیب می شوند.
به عنوان مثال، برای روش های کیفی مانند مصاحبه های جامع، ارائه داده ها اغلب با بحث و تجزیه و تحلیل ترکیب می شود، در حالی که در تحقیقات کمی و تجربی، نتایج باید قبل از بحث درباره معنای آنها، بطور جداگانه ارائه شود. در صورت عدم اطمینان، با استاد راهنمای خود مشورت کرده و نمونه پایان نامه ها را جهت یافتن بهترین ساختار برای تحقیقات خود جستجو کنید.
قرار دادن جدول، نمودار و نگاره در بخش نتایج می تواند مفید باشد. در مورد ارائه داده های خود به بهترین وجه دقت کنید؛ جدول ها یا تصاویری که استفاده می کنید نباید فقط نوشتههایتان را تکرار کنند بلکه باید اطلاعاتی اضافی در اختیار خواننده قرار داده یا نتایج را به شکلی مفیدتر به تصویر بکشند به نحوی که به متن شما ارزش بخشد.
نسخه کامل داده های شما (مانند نسخه رونوشت مصاحبه) می تواند در بخش ضمیمه درج شود.
بحث
بحث، به بررسی معنی و مفاهیم نتایج در رابطه با سؤالات تحقیق می پردازد. در این بخش باید نتایج را با جزئیات تفسیر کرده و درمورد برآورده کردن انتظارات و مطابقت با چهارچوب ایجاد شده در فصل های قبلی گفتگو کنید و در صورت غیر منتظره بودن هر یک از نتایج، چرایی این موضوع را توضیح دهید. مطرح کردن تفسیرهای جایگزین از داده و بحث در مورد محدودیت های تأثیرگذار بر نتایج، ایده خوبی است.
بحث باید به منظور نشان دادن مطابقت نتایج شما با دانش موجود، به سایر کارهای علمی ارجاع دهد. شما همچنین می توانید برای تحقیقات آینده یا اقدامات عملی توصیه هایی را ارائه دهید.
نتیجه گیری
نتیجه گیری پایان نامه باید بطور مختصر به سؤال اصلی تحقیق پاسخ دهد و درک روشنی از استدلال محوری شما را در اختیار خواننده قرار دهد.
در برخی مجامع دانشگاهی، نتیجه گیری بخش کوتاهی است که قبل از بحث می آید: ابتدا به طور مستقیم نتیجه گیری کلی را بیان کرده، سپس معنای آن را مورد بحث و تفسیر قرار می دهد.
با این وجود، در سایر رشته ها، نتیجه گیری به فصل آخر مربوط می شود، جایی که پایان نامه با بازتاب نهایی در مورد آنچه که انجام شده و چگونگی انجام، پایان بندی می شود. این نوع نتیجه گیری اغلب شامل توصیه هایی برای تحقیق یا عمل است.
در این بخش، مهم است که نشان دهید چگونه یافته های شما به دانش در این زمینه کمک می کند و چرا تحقیقات شما اهمیت دارد. همچنین اطلاعات جدیدی که به دانش موجود افزودید کدام اند؟
لیست مرجع
شما باید جزئیات کامل همه منابعی که به آنها استناد کرده اید را در یک لیست مرجع (که همچنین به نام های لیست استنادی یا فهرست کتب شناخته می شود) قرار دهید. پیروی از سبکی ثابت جهت استناد حائز اهمیت است. هر سبکی برای چگونگی قالب بندی منابع خود در لیست مرجع، الزامات دقیق و خاصی دارد.
APA و MLA سبک هایی متداول در این زمینه اند، اما برنامه شما استفاده از نوع سبک استناد را مشخص می کند – مطمئن شوید که الزامات را بررسی کرده و در صورت عدم اطمینان از استاد راهنما خود سؤال کنید.
در ایجاد لیست مرجع برای صرفه جویی در وقت و اطمینان از درستی و انسجام در قالب بندی استنادها، می توانید از Scribbr Citation Generator استفاده کنید.
ضمائم
پایان نامه فقط باید شامل اطلاعاتی اساسی باشد که به طور مستقیم در پاسخ به سؤال تحقیق شرکت دارند. اسناد مورد استفاده که در بدنه اصلی پایان نامه قرار نمی گیرند (مانند نسخه پیش نویس مصاحبه، سوالات نظرسنجی یا جدول ها با تصاویر کامل) می توانند به عنوان ضمائم اضافه شوند.
ویرایش و تصحیح متن
اطمینان از قرارگیری بخش ها در مکان مناسب، تنها اولین قدم برای پایان نامه ای خوب نگاشته شده است. اشتباهات گرامری و خطاهای قالب بندی می توانند کیفیت کار را پایین بیاورند؛ بنابراین باید زمان زیادی صرف ویرایش و تصحیح مقاله شود.
شما باید قبل از تمرکز روی اشتباهات زبانی، چاپی و ناهماهنگی ها، برنامه ای برای نوشتن و تجدید نظر چندین پیش نویس از پایان نامه یا رساله خود تنظیم کنید.